D Vitamini, vücudunuzdaki çeşitli sistemler üzerinde güçlü etkileri olan son derece önemli bir vitamindir. Diğer vitaminlerin aksine, D vitamini bir hormon gibi çalışır ve vücudunuzdaki her hücrede bunun için bir reseptör bulunur.

Cildiniz güneş ışığına maruz kaldığında vücudunuz D vitamini üretir. Aynı zamanda yağlı balık ve süt ürünleri gibi bazı gıdalarda da bulunur, ancak D vitamininin yalnızca besinlerden alınması oldukça zordur. Önerilen günlük alım miktarı genellikle 400-800 IU civarındadır.

D vitamini eksikliği çok yaygındır. Dünyada yaklaşık 1 milyar insanda D vitamini eksikliği olduğu tahmin edilmektedir.

D vitamini eksikliği ortak risk faktörleri

– Koyu tenli olmak.

– Yaşlı olmak.

– Fazla kilolu veya obez olmak.

– Çok fazla balık veya süt tüketmemek.

– Yıl boyunca güneşin az olduğu yerlerde yaşamak.

– Dışarı çıkarken daima güneş kremi kullanmak.

– Daha çok kapalı ortamlarda vakit geçirmek.

Ekvatorun yakınında yaşayan ve sık sık güneş ışığına maruz kalan insanların derilerinin vücutlarının ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek D vitamini üretmesi nedeniyle eksik olma olasılığı daha düşüktür. Belirtilerin genellikle farkedilebilir olmadığı için çoğu insan D vitamini eksikliğinin olduğunun farkında değildir. Yaşam kalitenizi önemli derecede olumsuz yönde etkileseler bile, belirtileri kolayca tanıyamazsınız.

Geçmeyen yorgunluk

Yorgun hissetmenin birçok nedeni olabilir ve D vitamini eksikliği bunlardan biri olabilir fakat genellikle potansiyel bir neden olarak göz ardı edilir. Vaka çalışmaları, çok düşük D vitamini seviyelerinin, yaşam kalitesi üzerinde ciddi olumsuz etkisi olan yorgunluğa neden olabileceğini göstermiştir. Aşırı yorgunluk ve halsizlik D vitamini eksikliğinin bir işareti olabilir. Takviye almak enerji seviyesini yükseltmeye yardımcı olabilir.

Bir vakada kronik gündüz yorgunluğu ve baş ağrısı şikayeti olan bir kadının D vitamini kan düzeyi sadece 5.9 ng/ml idi. 20 ng/ml’nin altındaki tüm değerler düşük olarak kabul edildiğinden, bu son derece düşüktür. D vitamini takviyesi ile kan değeri seviyesi 39 ng/ml’ye yükseldi ve belirtiler ortadan kalktı.

Aşırı derecede düşük olmayan D vitamini seviyelerinin bile enerji seviyelerinizi olumsuz yönde etkileyebileceği düşünülmektedir. Kadın katılımcılar ile yapılan bir başka gözlemsel çalışma, düşük D vitamini düzeyleri ile kendi kendine bildirilen yorgunluk arasında güçlü bir bağlantı bulmuştur.

Depresyon

Depresif bir ruh hali, aynı zamanda D vitamini eksikliğinin bir işareti olabilir. Depresyon, düşük D vitamini düzeyleri ile ilişkilidir ve bazı araştırmalar, takviyenin havayı iyileştirdiğini ortaya koymuştur. Çalışmalarda, araştırmacılar D vitamini eksikliğini, özellikle yaşlı erişkinlerde, depresyon ile ilişkilendirmişlerdir. Bir analizde, gözlemsel çalışmaların %65’i düşük D vitamini seviyeleri ile depresyon arasında bir ilişki olduğu ortaya çıktı. Fakat gözlemsel çalışmalardan daha fazla bilimsel ağırlık taşıyan kontrollü çalışmaların çoğu, ikisi arasında bir bağlantı göstermemiştir.

Bazı kontrollü çalışmalar, D vitamini eksikliği olan insanlara D vitamini takviyesi vermenin, soğuk aylarda meydana gelen mevsimsel depresyon da dahil olmak üzere depresyonu iyileştirmeye yardımcı olduğunu göstermiştir.

Kemik kaybı

D vitamini kalsiyum emiliminde ve kemik metabolizmasında çok önemli bir rol oynar. Kemik kaybı teşhisi konan birçok yaşlı insan daha fazla kalsiyum almaları gerektiğine inanmaktadır. Ancak D vitamini konusunda da eksik olabilirler. Düşük kemik mineral yoğunluğu tanısı, D vitamini eksikliğinin bir işareti olabilir. D vitaminini yeterince almak, yaşlandıkça kemik kütlesini korumak için önemlidir.

Düşük kemik mineral yoğunluğu, kemiklerinizin kalsiyum ve diğer mineralleri kaybettiğinin bir göstergesidir. Bu, daha yaşlı yetişkinlerde, özellikle de kadınlarda, kırık riskini arttırır. Menopoz ve menopoz sonrası 1100’den fazla orta yaşlı kadın üzerinde yapılan geniş bir gözlem çalışmasında araştırmacılar, düşük D vitamini düzeyleri ile düşük kemik mineral yoğunluğu arasında güçlü bir bağlantı buldular.

Bu bulgulardan bağımsız olarak, yeterli D vitamini alımı ve kan seviyelerini optimal aralıkta tutmak kemik kütlesini korumak ve kırık riskini azaltmak için iyi bir düşünce olabilir.

Kas ağrısı

Kas ağrısının nedenlerini kesin olarak söylemek genellikle zordur. D vitamini eksikliğinin çocuklarda ve yetişkinlerde potansiyel bir kas ağrısı nedeni olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.

Bir çalışmada kronik kas ağrısı olan kişilerin %71’inin D vitamini eksikliğinin olduğu bulundu. D vitamini reseptörü, ağrı algılayan nosiseptör adı verilen sinir hücrelerinde bulunur. Birkaç çalışma, yüksek dozda D vitamini takviyesi almanın, eksikliği olan kişilerde çeşitli ağrı tiplerini azaltabileceğini göstermiştir. Kronik ağrı ile düşük D vitamini kan düzeyleri arasında, vitamin ile ağrı algılayan sinir hücreleri arasındaki etkileşime bağlı olabilecek bir bağlantı vardır.

Enfeksiyonlar

D vitaminin en önemli rollerinden biri bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaktır, böylece hastalığa neden olan virüs ve bakterilerle savaşabilirsiniz. Enfeksiyonla mücadeleden sorumlu hücrelerle doğrudan etkileşime girer. D vitamini bağışıklık fonksiyonunda önemli roller oynar. En sık görülen eksiklik belirtilerinden biri, artan hastalık veya enfeksiyon riskidir.

Sık sık hastalanırsanız, özellikle de soğuk algınlığı veya grip hastalığında, düşük D vitamini düzeyleri önemli bir faktör olabilir. Birçok büyük gözlemsel çalışma D itamini eksikliği ile soğuk algınlığı, bronşit ve zatürre gibi solunum yolu enfeksiyonları arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir.

Bazı çalışmalar D vitamini takviyelerinin günlük 4.000 IU dozajda alınmasının solunum yolu enfeksiyonu riskini azaltabileceğini göstermiştir. KOAH’lı (Kronik akciğer hastalığı) kişilerde yapılan bir çalışmada, yalnızca D vitamini konusunda ciddi derecede yetersiz olanlar bir yıl boyunca yüksek dozda takviye alındıktan sonra önemli bir fayda sağlamıştır.

Sırt ağrısı

D vitamini kemik sağlığının çeşitli şekillerde korunmasına yardımcı olur, vücudunuzun kalsiyum emilimini artırır. Kemik ağrısı ve bel ağrısı, kanda yetersiz D vitamini seviyesinin belirtileri olabilir.

Büyük gözlemsel çalışmalar eksiklik ile kronik bel ağrısı arasında bir ilişki bulmuştur. Bir çalışmada 9.000’den fazla yaşlı kadın katılımcılar ile D vitamini düzeyleri ile sırt ağrısı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmacılar, eksikliği olanların günlük aktivitelerini kısıtlayan ciddi sırt ağrısı da dahil olmak üzere sırt ağrısına sahip olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu bulmuşlardır.

Kontrollü bir çalışmada, D vitamini eksikliği olan kişilerin bacaklarında, kaburgalarında veya eklemlerinde normal aralıktaki kan düzeylerine kıyasla kemik ağrısı yaşama ihtimallerinin iki kat yüksek olduğu bulunmuştur.

Yara iyileşmesi

D vitamini seviyelerinin düşük olması cerrahi, yaralanma veya enfeksiyon sonrası yara iyileşmesinde yavaşlamaya neden olabilir. Ameliyat veya yaralanmalardan sonra yaraların yavaş iyileşmesi D vitamini düzeyinizin çok düşük olduğunun bir işareti olabilir. Bir test tüpü çalışmasından elde edilen sonuçlar, D vitamininin yara iyileşme sürecinin bir parçası olarak yeni cilt oluşturmak için çok önemli olan bileşiklerin üretimini arttırdığını göstermektedir.

Ayrıca D vitamininin iltihabı kontrol etme ve enfeksiyonla mücadeledeki rolünün uygun iyileşme için önemli olduğu da unutulmamalıdır. Diyabetik ayak enfeksiyonu olan hastalarla yapılan bir çalışmada, ciddi D vitamini eksikliği olanların, iyileşmeyi tehlikeye atabilecek daha yüksek düzeyde iltihaplanma belirtilerine sahip olma ihtimalinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Başka bir çalışmada, bacak ülseri olan ve D vitamini eksikliği olan hastalara vitamin takviyesi verildiğinde, ülser boyutunun ortalama %28 oranında azaldığı tespit edilmiştir.

Saç dökülmesi

Saç dökülmesi genellikle yaygın bir neden olan strese bağlanır. Bununla birlikte, saç dökülmesi şiddetli olduğunda, bir hastalık veya besin eksikliğinin bir sonucu olabilir. Kadınlarda saç dökülmesi, düşük D vitamini düzeyleriyle ilişkilendirilmiştir, ancak bugüne kadar yapılmış çok az araştırma vardır.

Alopesi areata (saçkıran), baş ve vücudun diğer bölümlerinden ciddi dökülmeler ile ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Düşük D vitamini düzeyleri saçkıran ile bağlantılıdır ve hastalığın gelişimi için risk faktörü olabilir.

Saçkıran hastalarında yapılan bir çalışmada, düşük D vitamini kan seviyelerinin daha ciddi bir saç dökülmesi ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Saç dökülmesi, kadın tipi saç dökülmesinde veya otoimmün durumdaki saçkıran hastalığında D vitamini eksikliğinin bir işareti olabilir.

Son not

D vitamini eksikliği inanılmaz derecede yaygındır ve çoğu insan bunun farkında değildir. Bunun nedeni semptomların genellikle ince ve spesifik olmamasıdır, yani düşük D vitamini seviyesinden veya başka bir şeyden kaynaklanıp kaynaklanmadığını bilmek zordur.

Eğer bir eksikliğin olabileceğini düşünüyorsanız, kan değerlerinizi ölçtürmeniz önemlidir. Neyse ki, D vitamini eksikliğini gidermek genellikle kolaydır. Güneşe maruz kalma oranınızı artırabilir, yağlı balık veya süt ürünleri gibi D vitamini bakımından zengin gıdaları tüketebilirsiniz. Ayrıca çeşitli D vitamini takviyeleri bulabilirsiniz.

Eksikliği gidermek basit, kolaydır ve sağlığınız için büyük faydalar sağlayabilir.

Dyt. Serkan Sıtkı Şahin

Kadinvekadin.net